Zanim udzielimy odpowiedzi napytanie „Jak zachować się w sądzie?”, „Co mogę, a czego nie mogę mając do czynienia z wymiarem sprawiedliwości?”, „Czego robić na Sali sądowej absolutnie nie powinniśmy?”, w pierwszej kolejności odpowiemy na pytanie sprecyzowane poniżej, tj.:
Kto może uczestniczyć na rozprawie?
Na pewno na rozprawie może uczestniczyć strona procesu, przy czym inaczej definiowane są strony w postępowaniu cywilnym, a inaczej w postępowaniu karnym, zatem w postępowaniu cywilnym stroną pozostaje powód (osoba, która złożyła pozew/wniosek) oraz, po stronie przeciwnej, pozwany (osoba, przeciwko której złożono pozew/wniosek). W postępowaniu karnym natomiast stroną będzie osoba oskarżona, która w zależności od etapu procesu wystąpi w charakterze osoby podejrzanej, podejrzanego, oskarżonego, skazanego oraz uniewinnionego. Stroną w postępowaniu karnym będzie również oskarżyciel, który może wystąpić w charakterze oskarżyciela publicznego, oskarżyciela prywatnego lub oskarżyciela posiłkowego.
Publiczność uczestniczy wyłącznie w rozprawie o charakterze jawnym
Wstęp na salę rozpraw mają również osoby, które zasiadają w charakterze publiczności. W posiedzeniu jawnym, jako publiczność, może uczestniczyć wyłącznie osoba pełnoletnia oraz nieuzbrojona. Osoba małoletnia będzie mogła uczestniczyć wyłącznie, gdy zezwoli na to sąd. Pamiętajmy, że zasadniczo publiczność może uczestniczyć wyłącznie w posiedzeniach jawnych. Sąd nawet w trakcie posiedzenia jawnego, może zarządzić, że posiedzenie odbędzie się jednak przy drzwiach zamkniętych, wówczas na Sali rozpraw będą mogły być obecne wyłącznie strony, interwenci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby godne zaufania – po dwie każdej ze stron.
O mały włos zapomnielibyśmy o świadku – świadek oczywiście również może być obecny w toku rozprawy, przy czym w zawiadomieniu będzie dokładnie wyszczególniona informacja w jakim charakterze stawi się obywatel, w jaki dzień, o której godzinie oraz w jakim miejscu. Wchodzą na salę dopiero po wywołaniu sprawy i siadają w ławach naprzeciwko sędziego, czekając aż będzie czas na zadanie pytania świadkom.
Na rozprawę sądową, o ile nie jesteśmy publicznością, powinniśmy przyjść przygotowani
Wiedząc, że mamy rozprawę w Sądzie przede wszystkim powinniśmy się na nią stawić. Nie należy się niczego obawiać, bo sprawy obejmują najróżniejszą tematykę z każdej dziedziny naszego życia i jak wiadomo każdemu mogą się zdarzyć różne koleje losu. Dla Sądu nieobecność na postępowaniu sądowym to chleb powszedni.
Jeżeli otrzymaliśmy wezewanie na rozprawę, dokładnie przeczytajmy treść wezwania
Jeśli jesteśmy zainteresowani i jesteśmy jednym z uczestników procesu w danym postępowaniu przysługuje nam prawo zapoznawania się z aktami spraw, w tym celu można wcześniej skontaktować się z sekretariatem wyznaczonego wydziału sądu i zamówić akta sprawy do czytelni. Uprawnienia takiego nie posiada świadek. Pamiętajmy, że każda osoba, która otrzyma wezwanie do sądu, powinna przeczytać z uwagą, albowiem są tam najczęściej zamieszczone kluczowe informacje, m.in. dotyczące charakteru wezwania, czas, miejsce, czasem również, w przypadku świadków również konsekwencje niestawiennictwa. Jeżeli z określonych względów nie możemy stawić się na otrzymane wezwanie, zawsze musimy usprawiedliwić swoją nieobecność. Pismo takie, zawierające wyjaśnienia powinniśmy wysłać niezwłocznie.
Na rozprawę koniecznie musimy zabrać dowód osobisty w celu potwierdzenia przed sądem tożsamości
Ważne abyśmy przyszli przygotowani: musimy posiadać przy sobie dowód tożsamości oraz w razie czego zawiadomienie o rozprawie po to, by mieć dane dotyczące rozprawy. Musimy w tym miejscu pamiętać, że legitymacja szkolna, czy też prawo jazdy nie stanowią dokumentu potwierdzającego tożsamość. Warto mieć przy sobie również treść samego wezwania, aby w przypadku, gdy zapomnimy choćby numeru Sali, móc zerknąć do zawiadomienia. W przypadku osób, które lubią sporządzać notatki, warto zabrać ze sobą notatnik i długopis.
Przed wejściem na salę rozpraw należy zawsze wyłączyć telefon komórkowy oraz zostawić w szatni wierzchnie ubranie
Przed wejściem na salę rozpraw należy zostawić lub wyłączyć telefon i koniecznie trzeba być punktualnym. Jeśli z różnych powodów wiemy, że się spóźnimy, należy jak najszybciej zadzwonić do sekretariatu w Sądzie, podać swoje dane oraz dane rozprawy i o tym uprzedzić. Najlepiej przyjść co najmniej kwadrans wcześniej, by spokojnie znaleźć salę, na której odbędzie się rozprawa. Przy drzwiach rozpraw jest rozpiska – wokanda – na której są wyszczególnione sprawy konkretnego dnia w danej sali. Wchodząc na salę rozpraw witamy się mówiąc “dzień dobry”.
Przed salą rozpraw nie rozmawiamy głośno o sprawie
To bardzo ważne, abyśmy będąc przykładowo świadkiem nie rozmawiali ze stroną. Kwestia wydająca się oczywista, z praktycznego punktu widzenia adwokata oczywistą być przestaje, kiedy świadek stawia się przykładowo z pozwanym i w dosyć uporczywy i głośny sposób prowadzą dyskusje na temat sprawy. W zaistniałej sytuacji należy spodziewać się pytań ze strony sądu lub strony przeciwnej procesu, czego dotyczyła przedmiotowa rozmowa. Rozmowa świadka ze stroną procesu może budzić wątpliwości w zakresie wiarygodności zeznań świadka.
Osoba wezwana do sądu musi wyglądać schludnie
Istotną częścią naszej obecności jest także nasz wygląd. Nie powinno się zapominać o higienie oraz czystym, skromnym i schludnym ubiorze. Trzeba raczej zrezygnować z wyzywających bluzek czy krótkiej, obcisłej spódnicy, a panowie – z krótkich spodni lub dresu.
Należy pamiętać, że do sądu zwracamy się – choćby był na co dzień naszym sąsiadem – per “Wysoki Sądzie”. Każdorazowo, gdy zostajemy przez Sąd poproszeni, wstajemy i dopiero po powstaniu odpowiadamy na pytania. Należy stać prosto, nie rozpraszać się i patrzeć tylko na sędziego. Wyjątkowo można odpowiadać siedząc np. ze względu na stan zdrowia lecz trzeba o tym poinformować Sąd. Gdy źle się poczujemy, musimy wziąć leki lub musimy napić się wody, należy poinformować o tym sędziego. W takiej sytuacji poproś sąd o zarządzenie przez niego przerwy. Bez jego zgody niedozwolone jest opuszczenie sali.
Na zadawane pytania należy odpowiadać poważnie i krótkimi zdaniami bez niepotrzebnych dygresji. Nadto, jeżeli sąd ogłasza wyrok, zawsze słuchamy stojąc. To jest również jedna z nielicznych chwil, gdy sąd ogłaszając wyrok, ogłasza treść również na stojąco.
Kto gdzie siada na sali rozpraw
Po wejściu do salę rozpraw każdy ma swoje miejsce i bynajmniej nie są one przypadkowe.
Zawsze i w każdym sądzie:
Po prawej stronie sądu siada:
· Powód,
· Wnioskodawca,
· Oskarżyciel posiłkowy,
· Prokurator,
· Pokrzywdzony
Po lewej stronie sądu siada:
· Pozwany,
· Oskarżony,
· Uczestnik,
Konsekwencje złego zachowania na sali rozpraw, albo nieusprawiedliwionej nieobecności mogą być bolesne
W razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych czy ubliżenia Sądowi lub osobom biorącym udział w sprawie, Sąd ma prawo ukarać świadka karą porządkową grzywny do wysokości dwukrotnego najniższego wynagrodzenia za pracę lub nawet karą pozbawienia wolności do 7 dni. Dobre maniery, przestrzeganie zasad i przygotowanie są zawsze przydatne, a bez wątpienia wpływają na przebieg rozprawy.
Dodatkowo, w przypadku, gdy wezwany świadek nie stawi się na wezwanie sądu, sąd może wobec świadka zastosować karę pieniężną i/lub jego przymusowe doprowadzenie, a nawet areszt.
